به طور کلی میتوان دارایی ها را به سه دسته دارایی های فیزیکی، مالی و نامشهود طبقه بندی کرد:
دارایی فیزیکی : عموم اشیائی که در اطراف ما وجود دارند و قابلیت لمس شدن، دیده شدن و تفکیک پذیری به اجزای کوچکتر دارند را دارایی فیزیکی می نامیم.
دارایی نامشهود: به دسته ای از دارایی ها که دارای ارزش مادی و یا معنوی قابل ارزشگذاری هستند اما قابل لمس و دیده شدن نیستند، دارایی نامشهود میگوییم. از شناخته شده ترین دارایی های نامشهود در ایران میتوان به حق انتشار مقالات، حق کپی رایت نرم افزار و ارزش برند اشاره کرد.
این نوع از دارایی ها همانند دارایی های فیزیکی قابل ارزشگذاری و معامله هستند
.
دارایی مالی (کاغذی)
دارایی مالی به دسته ای از دارایی ها گفته می شود که قابل لمس و دیده شدن نیستند و ارزش آنها به پشتوانه یک دارایی دیگر تعیین میشود. دارایی مالی عموما ابزار سرمایه گذاری هستند.
از شناخته شده ترین دارایی های مالی میتوان به شراکت نامه ها، سهام، اوراق مشارکت، اوراق خزانه، واحد های صندوق های سرمایه گذاری و سپرده های کالایی اشاره کرد.
دارایی های مالی ویژگی های جالبی از دارایی های فیزیکی و دارایی های نامشهود را در خود دارند : این دارایی ها همانند دارایی های فیزیکی قابل ارزشگذاری و سرمایه گذاری هستند؛ اما همانند دارایی های نامشهود قابل دیده شدن و لمس شدن نیستند، به همین دلیل مالکیت صاحبان دارایی های مالی توسط اوراق بهادار سندیت پیدا میکند.
انواع دارایی مالی در ایران
همانطور که اشاره کردیم در ایران دارایی های مالی متفاوتی وجود دارند که 3 نوع از آنها بیش از سایر دارایی های مالی کاربرد دارند
:
شراکت نامه ها:
این دارایی ها ناشی از شراکت ما در یک کارخانه یا یک واحد تولیدی و بازرگانی است، همانند سهام شرکت که بیانگر شراکت سرمایه گذار در دارایی ها و سود و زیان آن شرکت است و برای او یک دارایی محسوب می شود. این نوع دارایی ها توسط برگه سهام به نام مالک دارایی، سندیت پیدا میکنند .
اوراق مشارکت:
اوراق مشارکت نوع دوم دارایی های مالی هستند که با هدف استقراض دولت از مردم برای اجرای پروژه های عمرانی و خدمات عمومی منتشر میشوند. این اوراق از نوع اوراق مالی درآمد ثابت هستند که در ادامه مفصلا توضیح خواهیم داد
سپرده های کالایی:
سومین نوع از دارایی های مالی، سپرده های کالایی هستند. این دارایی ها به پشتوانه یک دارایی دیگر خلق می شوند مثل قبض انبارکه بیانگر مالکیت صاحب قبض بر دارایی مشخصی در انبار ذکر شده است. امروزه سپرده های کالایی از ابزار های جذاب بازار سرمایه محسوب میشوند
سهام
سهام، به عنوان قطعه ای از سرمایه یک شرکت قلمداد میشود که نشان دهنده کوچکترین واحد مالکیتی کارخانه می باشد. تعداد سهام بیان کننده میزان مالکیت و شراکت فرد در بنگاه تولیدی است
اوراق خزانه
اوراق خزانه یکی از ابزارهای مالی دارای سررسید با مبلغ اسمی 1،000،000 ریال است که توسط دولت جهت پرداخت مطالبات پیمانکاران صادر می شود و پیمانکاران میتوانند در زمان سررسید معادل مبلغ اسمی اوراق را از دولت دریافت نمایند یا قبل از زمان سررسید در بازار به قیمت کمتری به فروش برسانند
اوراق مرابحه
اوراق مرابحه اوراق سرمایه گذاری با ارزش اسمی 1،000،000 ریال و سود سالانه از پیش تعیین شده ای هستند که با هدف تامین مالی و شراکت در پروژه های دولتی و خصوصی منتشر می شوند.